Wat gelovigen en atheïsten van elkaar kunnen leren: een recensie van Peels' ‘Life without God’Rik Peels, al jaren verbonden aan de VU en daar sinds kort ook hoogleraar, heeft een indrukwekkende lijst van publicaties op het snijvlak van religie en filosofie. Dat is ook niet zo vreemd, want hij heeft zowel theologie als filosofie gestudeerd. Zijn recente boek Life without God: An Outsider’s Look at Atheism (Cambridge UP, 2023) bevindt zich ook op dit raakvlak en is net ook in het Nederlands verschenen als Leven zonder God: Wat je kunt leren van atheïsten (Kok, 2024). Zoals de Nederlandse ondertitel aangeeft, zoekt hij naar wat de gelovige kan leren van atheïsten. Ook atheïsten kunnen echter het nodige leren van dit boek. Peels wil het gepolariseerde debat voorbij en zoekt naar overeenkomsten en beweegredenen. Hieronder recenseer ik de Engelse editie. Nog steeds fout: een repliek aan creationist Van MeertenPas net, via een mail van evolutiebiologe Gerdien de Jong, kwam ik erachter dat creationist Jan van Meerten op 16 december 2023 op zijn site een reactie heeft geschreven op mijn kritiek op zijn artikel over vermeende problematische voetsporen, waarbij hij zelf het onderzoek niet goed heeft begrepen of weergeeft. Het was netjes geweest als hij mij daarvan op de hoogte gesteld had, wat gemakkelijk had gekund via Twitter (waar onze discussie ook speelde) of de mail (hij heeft mijn mailadres). In zijn reactie gaat hij helaas nauwelijks inhoudelijk in op mijn kritiek, mist hij een belangrijk onderscheid en herhaalt hij ongefundeerde beschuldigingen jegens onderzoekers. Ik zal op de belangrijkste punten kort reageren. Hij lijkt in zijn reactie wel wat genuanceerder en voorzichtiger te worden dan in zijn oorspronkelijke artikel, dus dat is sowieso winst. Lees meer: Nog steeds fout: een repliek aan creationist Van Meerten Hoe een creationist paleontologisch onderzoek verkeerd weergeeftCreationist Jan van Meerten meent dat een recente beschrijving van oude vogelachtige voetsporen een probleem zou opleveren voor de evolutie van vogels uit theropode dinosauriërs, de huidige consensus onder paleontologen. Het probleem zou zijn dat vogelsporen niet in zo’n oude aardlaag zouden mogen zitten, aangezien de eerste benige fossielen van vogels veel jonger zijn. Van Meerten geeft in zijn bespreking ervan het onderzoek echter verkeerd weer, waardoor er een probleem lijkt te zijn. Ik laat hieronder zien waar hij de mist ingaat. Lees meer: Hoe een creationist paleontologisch onderzoek verkeerd weergeeft Hoe duister waren de Middeleeuwen? Een recensie van Hannams ‘Gods filosofen’Veel mensen associëren de (Europese) Middeleeuwen, grofweg de tijd tussen 500 en 1500 n.C., met duisternis. In het Engels worden ze om die reden vaak de Dark Ages genoemd. Bijgeloof en geloof namen een belangrijke plaats in, de Kerk was oppermachtig en van wetenschap was weinig te merken, zo is het populaire idee. De afgelopen decennia hebben historici dit beeld bekritiseerd. James Hannam is een van die critici. Hij wil met zijn boek God's Philosophers: How the Medieval World Laid the Foundations of Modern Science uit 2009 laten zien dat dit duistere beeld onterecht is. Ik was dan ook erg benieuwd naar de vele verlichte denkers en wetenschappelijke ontwikkelingen uit die tijd die ik blijkbaar gemist had. Tijdens het lezen van het boek bleef ik ze grotendeels missen. Ironisch genoeg bevestigde Hannam juist vooral het (intellectueel) duidstere beeld dat ik van de Middeleeuwen had. Lees meer: Hoe duister waren de Middeleeuwen? Een recensie van Hannams ‘Gods filosofen’ Zijn filosofische zombies mogelijk?De filosofische zombie is populair gemaakt door filosoof Dave Chalmers en wordt al jaren gebruikt als argument tegen fysicalisme, het idee dat alleen het fysieke bestaat. In de filosofie van de geest is dit het debat over hoe lichaam (vooral brein) en geest (vooral bewustzijn) zich tot elkaar verhouden. Volgens de (reductief) fysicalist is de geest wat het brein doet en bestaat bewustzijn dus uit hersenprocessen. Volgens de dualist is de geest iets wezenlijks anders dan het (fysieke) lichaam. (Idealisme, het idee dat alleen geest bestaat, laat ik hier verder buiten beschouwing.) Chalmers verdedigt een vorm van dualisme waarin bewustzijn niet (zuiver) een hersenproces kan zijn. Dit probeert hij aannemelijk te maken met onder andere zijn zombieargument. Ik heb ook al eerder uitgebreider over deze discussie geschreven (met ook meer uitleg over de verschillende posities en andere argumenten), maar wil hier vooral stilstaan bij het zombieargument. Het is een populair argument en het blijft voor velen plausibel, wat volgens mij psychologisch goed te verklaren valt (zie mijn eerdere artikel). Er is evenwel ook veel kritiek op dit argument gekomen, waaronder het verwijt dat het circulair is: het veronderstelt al wat het moet bewijzen (zie onder andere hier en hier). Ik denk dat deze kritiek terecht is en zal dit hieronder verder uitwerken. Daarnaast zal ik een aantal andere kritiekpunten bespreken. |
Wie zijn er online?We hebben 230 gasten en geen leden online Geef je mening
Welke positie over het bestaan van god(en) onderschrijft u?
Bekende atheïsten PZ Myers, Amerikaanse bioloog, en professor aan de Universiteit van Minnesota Morris (UMM). Hij is de auteur van de science blog genaamd "Pharyngula". PZ is een bekend atheïst, criticus van intelligent design (ID) en het creationisme in het algemeen, en is een activist in de Amerikaanse creatie-evolutie controversie.
CitaatTheists think all gods but theirs are false. Atheists simply don't make an exception for the last one. ~ Onbekend |
Wat gelovigen en atheïsten van elkaar kunnen leren: een recensie van Peels' ‘Life without God’
Rik Peels, al jaren verbonden aan de VU en daar sinds kort ook hoogleraar, heeft een indrukwekkende lijst van publicaties op het snijvlak van religie en filosofie. Dat is ook niet zo vreemd, want hij heeft zowel theologie als filosofie gestudeerd. Zijn recente boek Life without God: An Outsider’s Look at Atheism (Cambridge UP, 2023) bevindt zich ook op dit raakvlak en is net ook in het Nederlands verschenen als Leven zonder God: Wat je kunt leren van atheïsten (Kok, 2024). Zoals de Nederlandse ondertitel aangeeft, zoekt hij naar wat de gelovige kan leren van atheïsten. Ook atheïsten kunnen echter het nodige leren van dit boek. Peels wil het gepolariseerde debat voorbij en zoekt naar overeenkomsten en beweegredenen. Hieronder recenseer ik de Engelse editie.
Nog steeds fout: een repliek aan creationist Van Meerten
Pas net, via een mail van evolutiebiologe Gerdien de Jong, kwam ik erachter dat creationist Jan van Meerten op 16 december 2023 op zijn site een reactie heeft geschreven op mijn kritiek op zijn artikel over vermeende problematische voetsporen, waarbij hij zelf het onderzoek niet goed heeft begrepen of weergeeft. Het was netjes geweest als hij mij daarvan op de hoogte gesteld had, wat gemakkelijk had gekund via Twitter (waar onze discussie ook speelde) of de mail (hij heeft mijn mailadres).
In zijn reactie gaat hij helaas nauwelijks inhoudelijk in op mijn kritiek, mist hij een belangrijk onderscheid en herhaalt hij ongefundeerde beschuldigingen jegens onderzoekers. Ik zal op de belangrijkste punten kort reageren. Hij lijkt in zijn reactie wel wat genuanceerder en voorzichtiger te worden dan in zijn oorspronkelijke artikel, dus dat is sowieso winst.
Lees meer: Nog steeds fout: een repliek aan creationist Van Meerten
Hoe een creationist paleontologisch onderzoek verkeerd weergeeft
Creationist Jan van Meerten meent dat een recente beschrijving van oude vogelachtige voetsporen een probleem zou opleveren voor de evolutie van vogels uit theropode dinosauriërs, de huidige consensus onder paleontologen. Het probleem zou zijn dat vogelsporen niet in zo’n oude aardlaag zouden mogen zitten, aangezien de eerste benige fossielen van vogels veel jonger zijn. Van Meerten geeft in zijn bespreking ervan het onderzoek echter verkeerd weer, waardoor er een probleem lijkt te zijn. Ik laat hieronder zien waar hij de mist ingaat.
Lees meer: Hoe een creationist paleontologisch onderzoek verkeerd weergeeft
Hoe duister waren de Middeleeuwen? Een recensie van Hannams ‘Gods filosofen’
Veel mensen associëren de (Europese) Middeleeuwen, grofweg de tijd tussen 500 en 1500 n.C., met duisternis. In het Engels worden ze om die reden vaak de Dark Ages genoemd. Bijgeloof en geloof namen een belangrijke plaats in, de Kerk was oppermachtig en van wetenschap was weinig te merken, zo is het populaire idee. De afgelopen decennia hebben historici dit beeld bekritiseerd. James Hannam is een van die critici. Hij wil met zijn boek God's Philosophers: How the Medieval World Laid the Foundations of Modern Science uit 2009 laten zien dat dit duistere beeld onterecht is. Ik was dan ook erg benieuwd naar de vele verlichte denkers en wetenschappelijke ontwikkelingen uit die tijd die ik blijkbaar gemist had. Tijdens het lezen van het boek bleef ik ze grotendeels missen. Ironisch genoeg bevestigde Hannam juist vooral het (intellectueel) duidstere beeld dat ik van de Middeleeuwen had.
Lees meer: Hoe duister waren de Middeleeuwen? Een recensie van Hannams ‘Gods filosofen’
Zijn filosofische zombies mogelijk?
De filosofische zombie is populair gemaakt door filosoof Dave Chalmers en wordt al jaren gebruikt als argument tegen fysicalisme, het idee dat alleen het fysieke bestaat. In de filosofie van de geest is dit het debat over hoe lichaam (vooral brein) en geest (vooral bewustzijn) zich tot elkaar verhouden. Volgens de (reductief) fysicalist is de geest wat het brein doet en bestaat bewustzijn dus uit hersenprocessen. Volgens de dualist is de geest iets wezenlijks anders dan het (fysieke) lichaam. (Idealisme, het idee dat alleen geest bestaat, laat ik hier verder buiten beschouwing.) Chalmers verdedigt een vorm van dualisme waarin bewustzijn niet (zuiver) een hersenproces kan zijn. Dit probeert hij aannemelijk te maken met onder andere zijn zombieargument.
Ik heb ook al eerder uitgebreider over deze discussie geschreven (met ook meer uitleg over de verschillende posities en andere argumenten), maar wil hier vooral stilstaan bij het zombieargument. Het is een populair argument en het blijft voor velen plausibel, wat volgens mij psychologisch goed te verklaren valt (zie mijn eerdere artikel). Er is evenwel ook veel kritiek op dit argument gekomen, waaronder het verwijt dat het circulair is: het veronderstelt al wat het moet bewijzen (zie onder andere hier en hier). Ik denk dat deze kritiek terecht is en zal dit hieronder verder uitwerken. Daarnaast zal ik een aantal andere kritiekpunten bespreken.
Wie zijn er online?
We hebben 230 gasten en geen leden online
Geef je mening
Bekende atheïsten
PZ Myers, Amerikaanse bioloog, en professor aan de Universiteit van Minnesota Morris (UMM). Hij is de auteur van de science blog genaamd "Pharyngula". PZ is een bekend atheïst, criticus van intelligent design (ID) en het creationisme in het algemeen, en is een activist in de Amerikaanse creatie-evolutie controversie.
Citaat
Theists think all gods but theirs are false. Atheists simply don't make an exception for the last one.
~ Onbekend