De dieprode kleur van een roos, de bittere smaak van een glas bier, het prachtige kleurenspel van een zonsondergang en de tinteling op je arm van een koel briesje op een warme zomerdag. Dergelijke bewuste ervaringen hebben een bepaald subjectief kwalitatief aspect dat moeilijk te omschrijven valt. Filosofen noemen dergelijke kwalitatieve aspecten van ervaringen qualia, waarvan het enkelvoud quale is. 

Sinds de opkomst van de moderne neurowetenschappen weten we dat de hersenen een belangrijke rol vervullen bij dergelijke ervaringen en al ons andere geestelijk leven (denken, herinneren, voelen enz.). Hoe kan de elektrochemische communicatie tussen neuronen (zenuwcellen) ervoor zorgen dat wij ervaringen hebben met een bepaalde kwaliteit, de qualia? Zorgen ze daar wel voor? Onze intuïtie zegt dat dergelijke ervaringen iets fundamenteels anders zijn dan hersenactiviteit. Hersenactiviteit is iets materieels, te beschrijven met chemische en fysische wetmatigheden, zij het zeer complex. De ervaring lijkt echter niet materieel te zijn, maar iets onstoffelijks, zonder massa, ruimte en vorm. Dit lijkt ook te gelden voor andere mentale toestanden: gedachten hebben geen vorm, gevoelens geen gewicht en een herinnering heeft niet een bepaalde (fysieke) vorm. We lijken hier te maken te hebben met twee fenomenen van een fundamenteel andere orde: mentale toestanden en breinactiviteit. 

Lees verder in de pdf-versie.

 

Wie zijn er online?

We hebben 123 gasten en geen leden online

Geef je mening

Welke positie over het bestaan van god(en) onderschrijft u?

Bekende atheïsten

Andrries van DantzigAndries van Dantzig, psychiater, emeritus hoogleraar psychotherapie aan de Universiteit van Amsterdam.

Citaat

De een gelooft in Wodan die de bliksem maakt, of in de goden op de Olympus, een ander in een God die zijn zoon heeft laten vermoorden, en weer anderen in heilige olifanten. Verder hebben de meeste volkeren een rotsvast geloof in de juistheid van hun geloof, en ze menen dat daar ook een overvloed van argumenten voor is. Maar die overvloed is nooit zo groot dat ze een ander volk kunnen overtuigen, want op grote schaal bekeren gebeurt alleen als het ene volk het andere onderwerpt. Het meest opvallend is het verband tussen geloof en geweld. Het verschil tussen het rationeel zoeken naar een praktische oplossing en het grijpen naar wapens, dat verschil wordt grotendeels veroorzaakt door het heilig vuur van het eigen religieus gelijk. De godsdienst maakt mensen bereid om te sterven voor hun partij. De kwestie Jeruzalem was al lang opgelost als het ging over een kilometer grond, maar het gaat om heilige grond! Jongemannen zouden wel uitkijken voordat ze zichzelf opbliezen bij een zelfmoordmissie, maar hen wacht de eeuwige hemel! Noord-Ieren hebben geen groter probleem met elkaar dan Friezen met Groningers, maar het geloof houdt hun haat vlammend.

~ Ronald Plasterk

De dieprode kleur van een roos, de bittere smaak van een glas bier, het prachtige kleurenspel van een zonsondergang en de tinteling op je arm van een koel briesje op een warme zomerdag. Dergelijke bewuste ervaringen hebben een bepaald subjectief kwalitatief aspect dat moeilijk te omschrijven valt. Filosofen noemen dergelijke kwalitatieve aspecten van ervaringen qualia, waarvan het enkelvoud quale is. 

Sinds de opkomst van de moderne neurowetenschappen weten we dat de hersenen een belangrijke rol vervullen bij dergelijke ervaringen en al ons andere geestelijk leven (denken, herinneren, voelen enz.). Hoe kan de elektrochemische communicatie tussen neuronen (zenuwcellen) ervoor zorgen dat wij ervaringen hebben met een bepaalde kwaliteit, de qualia? Zorgen ze daar wel voor? Onze intuïtie zegt dat dergelijke ervaringen iets fundamenteels anders zijn dan hersenactiviteit. Hersenactiviteit is iets materieels, te beschrijven met chemische en fysische wetmatigheden, zij het zeer complex. De ervaring lijkt echter niet materieel te zijn, maar iets onstoffelijks, zonder massa, ruimte en vorm. Dit lijkt ook te gelden voor andere mentale toestanden: gedachten hebben geen vorm, gevoelens geen gewicht en een herinnering heeft niet een bepaalde (fysieke) vorm. We lijken hier te maken te hebben met twee fenomenen van een fundamenteel andere orde: mentale toestanden en breinactiviteit. 

Lees verder in de pdf-versie.

Wie zijn er online?

We hebben 123 gasten en geen leden online

Geef je mening

Welke positie over het bestaan van god(en) onderschrijft u?

Bekende atheïsten

Andrries van DantzigAndries van Dantzig, psychiater, emeritus hoogleraar psychotherapie aan de Universiteit van Amsterdam.

Citaat

De een gelooft in Wodan die de bliksem maakt, of in de goden op de Olympus, een ander in een God die zijn zoon heeft laten vermoorden, en weer anderen in heilige olifanten. Verder hebben de meeste volkeren een rotsvast geloof in de juistheid van hun geloof, en ze menen dat daar ook een overvloed van argumenten voor is. Maar die overvloed is nooit zo groot dat ze een ander volk kunnen overtuigen, want op grote schaal bekeren gebeurt alleen als het ene volk het andere onderwerpt. Het meest opvallend is het verband tussen geloof en geweld. Het verschil tussen het rationeel zoeken naar een praktische oplossing en het grijpen naar wapens, dat verschil wordt grotendeels veroorzaakt door het heilig vuur van het eigen religieus gelijk. De godsdienst maakt mensen bereid om te sterven voor hun partij. De kwestie Jeruzalem was al lang opgelost als het ging over een kilometer grond, maar het gaat om heilige grond! Jongemannen zouden wel uitkijken voordat ze zichzelf opbliezen bij een zelfmoordmissie, maar hen wacht de eeuwige hemel! Noord-Ieren hebben geen groter probleem met elkaar dan Friezen met Groningers, maar het geloof houdt hun haat vlammend.

~ Ronald Plasterk