Vragen voor welwillende creationisten

Creationistenorganisatie Logos Instituut is sinds kort een pagina begonnen met “Antwoorden voor (welwillende) sceptici, critici en waarheidszoekers”, waarin ze antwoorden geven op lastige vragen van vooral mensen die hun gedachtegoed bekritiseren. Tot nu toe behandelen ze vrij triviale vragen waar vrij gemakkelijk een antwoord op te geven is. Of deze antwoorden ook overtuigend zijn, laat ik hier verder in het midden.

Hier wil ik me focussen op veel belangrijkere vragen die over veel centralere kwesties in hun gedachtegoed gaan. Veel van deze vragen heb ik al vaak gesteld aan creationisten, maar ik wacht nog steeds op de antwoorden. 

Ik ben dus erg benieuwd naar de antwoorden op deze vragen voor welwillende (jonge-aarde-)creationisten. De antwoorden moeten uiteraard niet zuiver speculatief of ad hoc zijn, maar onderbouwd. 

Met dank aan Willem Jan Blom (student aardwetenschappen en filosofie), Eelco van Kampen (astronoom), Roel Andringa (natuurkundige) en Gerdien de Jong (evolutiebiologe) voor het toevoegen van een aantal vragen uit hun vakgebied. Deze lijst wordt in de toekomst aangevuld. 

[Update: Logos is van plan te reageren op de vragen uit dit artikel. Hier geven ze een inleiding tot en overzicht van hun antwoorden. Reacties op hun antwoorden, onder andere van een deel van de vragenstellers hier, vinden plaats op hun Facebook-pagina. Ik zal de links naar deze discussies tussen vierkante haken achter de vragen hieronder plaatsen.]

[updat 7-9-2020: Ik kom er net achter dat Logos Facebook-posts aan het archiveren is, waardoor onderstaande links naar de discussies met uitgebreide kritiek van mij en anderen niet meer werken. Ze zeggen dit met posts ouder dan twee maanden te doen, maar veel oudere posts zijn nog wel zichtbaar (ze zeggen achter te lopen met archiveren). Over de reden van archiveren blijven ze ook vaag. Ze hebben ook nergens gemeld dat ze zijn gaan archiveren en reacties dus niet meer zichtbaar zijn. Dit is jammer en kwalijk, zeker gezien hun censuurverleden!]

Lees meer: Vragen voor welwillende creationisten

Het argument van schaal

Wie wel eens in het planetarium van Artis een ‘reis door de ruimte’ heeft gemaakt, krijgt al snel de indruk hoe klein en onbeduidend wij mensen zijn in dit immense universum, zeker als we ook de tijd meenemen dat het universum al bestaat (13,8 miljard jaar). Dit staat in schril contrast met het wereldbeeld waarin veel mensen sinds mensenheugenis geloofd hebben en dat ook in bijvoorbeeld de Bijbel te vinden is: een kleine platte aarde met daaroverheen de hemelkoepel waarin de hemellichamen zich bevinden. De goden of God bedelen de aarde en de mens een speciale rol toe, van de schepping tot een eventueel Eind der Tijden. Nergens vinden we iets over de immense afstanden en de complete werelden (sterrenlstelsels) buiten de onze. 

Het is dit contrast dat sinds een paar jaar door een aantal atheïsten is gebruikt als argument tegen het bestaan van God, in het bijzonder de traditionele conceptie daarvan, waarin God almachtig, alwetend en algoed is en de mens een bijzondere plaats toebedeeld heeft. In de (nog relatief beperkte) literatuur is het bekend geworden als het ‘argument from scale’. Filosofen Nicholas Everitt (2004) en Herman Philipse (2012) werken er varianten van uit, net als kosmoloog Sean Carroll (2005). Theïstische filosofen Jeroen de Ridder en Rik Peels nemen in een recent artikel (2019) deze varianten onder de loep en bekritiseren ze, waarna ze concluderen dat het argument van schaal niet overtuigt. Voor zover ik weet, is dit de meest recente en uitvoerige kritiek op het argument. Ik zal hieronder betogen waarom hun kritiek niet sterk is. Eerst zal ik uitleggen waarop het argument gebaseerd is en de variant formuleren die volgens mij het sterkste is.

Lees meer: Het argument van schaal

Intuïtieve dwalingen: een repliek aan Rutten

Op deze site publiceerde ik een uitgebreid artikel waarin ik betoog dat de geest gereduceerd kan worden tot hersenactiviteit: de geest is wat het brein doet. Op Geloof & Wetenschap verscheen daarvan een kortere en toegankelijkere versie als opinieartikel. VU-filosoof Emanuel Rutten reageerde daar weer op. Ik weet niet of Rutten alleen mijn opiniestuk gelezen heeft of ook de uitgebreidere versie op deze website. Dit is mijn repliek op zijn reactie. 

Lees meer: Intuïtieve dwalingen: een repliek aan Rutten

Weer een boek over schepping en evolutie

In 2017 zagen twee boeken van theologen over evolutie en schepping het licht. In En de aarde bracht voort probeert Gijsbert van den Brink orthodox-christelijk geloof te rijmen met moderne wetenschap, vooral de evolutiebiologie en deep time (miljarden jaren kosmologische en geologische geschiedenis). Zijn poging is doorwrocht, maar mijns inziens niet geslaagd, zoals ik hier uitgebreid betoogd heb. Mart-Jan Paul neemt in Oorspronkelijk de schepping in zes dagen en de wereldwijde zondvloed als historisch en concludeert daarmee dat orthodox-christelijk geloof niet te verzoenen valt met de moderne wetenschap, die hij dan ook verwerpt (hier en hier ga ik kort in op zijn boek). In 2018 schreef theoloog Willem Ouweneel ook nog een boek over deze kwestie, Adam, waar ben je?, en kwam tot dezelfde conclusie als Paul.

Deze boeken geven aan dat er grofweg twee kampen zijn in deze discussie. Het ene kamp (o.a. Van den Brink) wil de moderne wetenschap als uitgangspunt nemen en zien in hoeverre het (orthodox-)christelijk geloof hiermee te verzoenen valt. Het resultaat is theïstische evolutie (TE). Het andere kamp (o.a. Paul en Ouweneel) neemt het orthodox-christelijk geloof als uitgangspunt en verwerpt alle wetenschap die hiermee strijdig is: vrijwel de gehele evolutiebiologie, geologie en kosmologie. Dit komt neer op (jonge-aarde-)creationisme. Sommige christenen nemen ergens een middenpositie in, zoals oude-aarde-creationisme (het universum is oud, maar er is geen gemeenschappelijke afstamming). 

Zojuist is nog een boek over deze kwestie verschenen onder de redactie van Den Boer (theoloog), René Fransen (bioloog) en Rik Peels (filosoof) met de titel En God zag dat het goed was (Summum, 2019). In deze bundel gaan 25 (hoofdzakelijk) filosofen en theologen in op de “25 cruciale vragen” over christelijk geloof en evolutie. Deze kwestie blijft blijkbaar de (christelijke) gemoederen bezighouden, wat ook blijkt uit de literatuurlijst achterin, met vele Engelstalige boeken over dezelfde kwestie uit de afgelopen jaren. 

Lees meer: Weer een boek over schepping en evolutie