Ralf Engelen e-mailde op 24 januari 2009:

Beste Bart,

Onlangs viel mij op dat het gedachtengoed van de roman 1984 van George Orwell aanknopingspunten kan bieden voor het ontstaan van religie, of in ieder geval de processen die daarbij een rol spelen. Een centraal begrip in de roman is het concept van dubbeldunk; twee tegenstrijdige dingen tegelijkertijd als waar aannemen, zuiver op gezag van Big Brother en zijn totalitaire staatsapparaat. Als Big Brother het verkondigt, is je thuisland in oorlog met land X, en is dat altijd zo geweest, ook al was het een paar maanden geleden nog land Y. Na hersenspoeling en marteling komt ook hoofdpersoon Winston Smith zover dat hij echt meent dat 2 + 2 = 5. Op dat moment voelt hij een allesoverheersende liefde voor Big Brother.

Met name dit laatste deed mij sterk aan religie denken. Op gezag; eerst van de ouders, later (ook) van heilige geschriften en religieuze meesters (yogi's, shamanen, priesters) worden dingen geloofd, die het gezonde verstand meteen als onzin zou verwerpen. En als dat zo is, dan vrees ik dat geen argumentatie van jouw kant een gelovige zal doen twijfelen aan zijn religie. (mocht dat jouw streven zijn...) Het is maar een gedachtengang mijnerzijds.

Groeten,
Ralf Engelen

Reactie:

Beste Ralf Engelen,

Ik heb het legendarische boek van Orwell nog niet gelezen, dus daarover kan ik verder niet zeggen. Wel denk ik dat wat een autoriteit (of dat nou de staat of de priester is) tegen mensen zegt van grote invloed is op hun opvattingen, vooral als ze jong zijn en gemakkelijk van alles aannemen. Betekent dit dat het onmogelijk is om mensen van gedachten te doen veranderen? Het maakt het lastig, maar niet onmogelijk, getuige het feit dat mensen soms radicaal van gedachten kunnen veranderen. Ik heb dat zelf ook meegemaakt.

Met vriendelijke groet,

Bart Klink