Er wordt heel wat gediscussieerd op het internet en helaas worden hier heel vaak drogredenen bij gebruikt (meestal zonder dat de gebruiker zich daarvan bewust is). Een drogreden is een bedrieglijke redenering of argument. Drogredenen hebben geen of nauwelijks betrekking op de inhoud van wat gezegd wordt. Dit is schadelijk voor een goede discussie omdat het voor de opponent van degene die een drogreden gebruikt lastig of zelfs onmogelijk is zijn schijnargument of redenering te weerleggen. Het is dan zaak eerst de argumenten van de opponent te analyseren en te kijken of ze werkelijk zuiver zijn of slechts bedriegelijk. Bij gebruik van een drogreden lijkt het de beste strategie om het argumentschema zelf bloot te leggen en de opponent erop te wijzen dat hij of zij een drogreden heeft gebruikt. Het voordeel van deze strategie is dat men daardoor niet op het argument zelf hoeft in te gaan, waardoor het zijn efficiëntie verliest.

Hieronder staan enkele veel gebruikte drogredenen die in discussies over geloof, filosofie en wetenschap terugkomen. Ze zijn uitgewerkt met voorbeelden die vaak gebruikt worden in discussies over het (christelijk) geloof.

Ad hoc
Anekdotisch bewijs
Argumentum ad antiquitatem
Argumentum ad baculum
Argumentum ad hominem
Argumentum ad ignorantiam
Argumentum ad populum
Argumentum ad verecundiam
Post hoc ergo propter hoc
Petitio principii
Verwisselen van de bewijslast
Stroman

Naast bovenstaande opsomming is er nog een aantal dat gebruikt kan worden. Voor een completer overzicht verwijs ik graag naar deze website.

Ad hoc

De ad hoc drogreden geeft een uitleg achteraf die niet opgaat voor alle situaties.

Een voorbeeld:

Uitgaande dat God iedereen gelijk behandelt:

"God heeft mijn gebed verhoord en mijn vriendin genezen van kanker!"

- "Dus God zal ook anderen genezen van kanker?"

"Uh....Gods wegen zijn ondoorgrondelijk"

Anekdotisch bewijs

Dit is misschien wel de meest simpele en veelgebruikte drogreden. Een anekdote wordt aangevoerd om iets te bewijzen.

Een voorbeeld:

"Er is genoeg bewijs dat God bestaat en dat hij nog steeds wonderen verricht. Vorige week nog hoorde ik over iemand die aan kanker doodging. Zijn hele familie ging naar de kerk en bad voor hem, hij werd genezen."

Argumentum ad antiquitatem

Dit is de drogreden dat iets juist of goed is, simpelweg omdat het oud is.

Een voorbeeld:

"Al duizenden jaren geloven christenen in Jezus. Het christendom moet wel waar zijn omdat het al zo lang bestaat, zelfs ondanks vervolgingen."

Argumentum ad baculum

Het argument "met de stok" is een zuiver en puur machtsargument, zeg maar een openlijk dreigement.

Een voorbeeld:

"Als je Jezus niet aanneemt als Redder zult je eeuwig branden in de hel!"

Argumentum ad hominem

Dit is een persoonlijke aanval. De reactie is niet gericht op het argument van de opponent, maar op de opponent zelf.

Een voorbeeld:

"Jullie atheïsten zijn kille mensen"

Argumentum ad ignorantiam

Dit is een zeer veel gebruikte drogreden en betekent letterlijk "argument van onwetendheid". Deze drogreden stelt dat iets simpelweg waar is omdat niet bewezen is dat het niet waar is, of andersom, dat iets niet waar is omdat het nog niet bewezen is dat het waar is.

Enkele voorbeelden:

"De Bijbel is waar, niemand kan het tegendeel bewijzen."

"Het oog is te complex om te evolueren, daarom moet het wel ontworpen zijn door een intelligente Ontwerper" (Merk op dat de evolutie van het oog uitgebreid gedocumenteerd is!)

Argumentum ad populum

Dit is de drogreden dat iets wel waar moet zijn omdat vele mensen geloven dat het waar is. Vaak zijn ze ook emotioneel beladen.

Enkele voorbeelden:

"Al duizenden jaren geloven mensen in de bijbel en Jezus, wil je beweren dat al die mensen gek zijn?"

"Zo'n twee miljard mensen zijn christen, dat zegt toch wel iets?"

Argumentum ad verecundiam

Bij deze drogreden wordt een beroep gedaan op een autoriteit of een beroemd persoon om de stelling kracht bij te zetten.

Enkele voorbeelden:

"Isaak Newton was een genie en geloofde in God"

"Einstein geloofde in God, weet jij het beter dan hij?" (Merk op dat Einstein niet in de christelijke God geloofde, maar een pantheïst was.)

Post hoc ergo propter hoc

Dit betekent letterlijk: daarna dus daarom. Een bepaalde gebeurtenis wordt veroorzaakt door iets simpelweg omdat het voor die gebeurtenis gebeurd is.

Een voorbeeld:

"Na mijn gebed knapte mijn vriend zienderogen op van zijn ziekte, God heeft hem genezen!"

Petitio principii

Een cirkelredenering of "de vraag ontwijken". Bij deze drogreden keert de conclusie weer terug naar de aanname. De premisse van het argument veronderstelt impliciet wat het argument probeert te bewijzen.

Enkele voorbeelden:

"De bijbel is waar omdat het door God is ingegeven en het is door God ingegeven omdat dat in de bijbel staat"

"Het universum bestaat. Daar moet een plan, ontwerp of iets dergelijks achter zitten, een intelligente Ontwerper dus. Daarom bestaat God."

Verwisselen van de bewijslast

De bewijslast ligt altijd aan de kant van degene die iets beweert. Het verschuiven van de bewijslast, een bijzonder geval van het argumentum ad ignorantiam, is de drogreden die de bewijslast verschuift naar degene die een bewering ontkent of in vraag stelt.

Een voorbeeld:

"God bestaat, jij kunt niet bewijzen dat Hij niet bestaat."

Stroman

Bij deze drogreden wordt de positie van iemand zodanig verdraaid (versimpeld, overdreven, enzovoort) dat het makkelijker aan te vallen is. Het werkelijke standpunt wordt dus vervangen door een argument dat onderuitgehaald kan worden. De gebruiker van de drogreden weerlegt dus eventueel het verdraaide argument in plaats van het werkelijke argument.

Enkele voorbeelden:

"De schoonheid in de natuur is geen toeval" (als reactie op de evolutietheorie)

"Geloof jij dat al het moois om ons heen is ontstaan door één grote knal (oerknal)?"