ArtikelenOp deze pagina staat een aantal atheïstische en skeptische artikelen. Iedereen is vrij artikelen in te sturen, mits ze aan een aantal voorwaarden voldoen. Artikelen kunnen gestuurd worden naar: contact[at]deatheist.nl (vervang [at] door @, anti-spam-maatregel).
Bij de meeste mensen die de titel van dit boek zullen lezen, zal meteen de vraag rijzen: "Dat kan toch niet?". Voor Klaas Hendrikse (1947), dominee te Middelburg en Zierikzee, kan dat echter wel. Deze atheïstische dominee heeft aardig wat stof doen opwaaien in christelijk Nederland. Toch is hij zeker niet de enige. Uit een IKON-onderzoek uit 2006 bleek namelijk dat één op de zes (!) dominees niet meer gelooft in het bestaan van God. Hendrikse is wel de meest prominente dominee die zich expliciet atheïst noemt. Hoe dit kan en hoe hij dit doet, legt hij uit in zijn boek Geloven in een God die niet bestaat, net uitgekomen bij uitgeverij Nieuw Amsterdam. Lees meer: Een recensie van Klaas Hendrikses "Geloven in een God die niet bestaat"
Uit het dagblad De Pers van 6 november blijkt dat onze minister van Buitenlandse Zaken, Maxime Verhagen (CDA), het stevig opneemt voor de mensenrechten. Hij hekelt de manier waarop de islamitische wereld de Verenigde Naties gebruikt om met een beroep op vrijheid van godsdienst de belangen van de islam te behartigen. "Mensenrechten hebben immers betrekking op het individu en dat gaat ook op voor de vrijheid van godsdienst.", aldus Verhagen in De Pers.
Als beheerder van De Atheïst onderteken ik de steunverklaring bij de oprichting van het Comité van ex-moslims. Iedereen heeft te allen tijde het recht om welke geloofsovertuiging of levensovertuiging dan ook te verlaten. Dit mag nooit enige consequenties hebben voor de vrijheden, rechten of veiligheid van de betreffende persoon. Als één van de meest fundamentele rechten in onze vrije democratische rechtsstaat moet dit te allen tijde onderschreven en verdedigd worden. Bart Klink
We zijn het er over eens dat de menselijke kennis beperkt is. Zelfs onze sleutel tot de werkelijkheid, onze rationele steun, de logische regels, zijn een product van de natuur: het logische beginsel dat mensen niet op twee plekken tegelijk kunnen zijn en dat een wijzer van de klok niet tegelijkertijd linksom en rechtsom kan draaien, hoeft niet universeel waar te zijn. Dit is een tegenintuïtieve veronderstelling die echter stoelt op een eenvoudige redenering: als de werkelijkheid die wij bestuderen slechts kan worden beschreven door de fysica, dan heeft ze geen logische structuur, want: (1) er bestaan geen 'logische' deeltjes en krachten, en (2) de gehele fysische werkelijkheid is niet uniform (kwantumfysica wijkt bv. al sterk van onze werkelijkheid af).
Jan Riemersma betoogt in zijn artikel "Het is onmogelijk om aan te tonen dat God niet bestaat", zoals de titel reeds suggereert, dat de atheïst zijn kaarten overspeelt. Ter verdediging hiervan voert hij een interessant argument aan: door onze evolutionaire ontstaansgeschiedenis zijn wij epistemologisch beperkt: "Het verstand van de mens is gefabriceerd om te kunnen overleven in bepaalde omstandigheden, niet om de waarheid omtrent de gehele werkelijkheid te achterhalen". De atheïst spreekt dan ook voor zijn beurt door uitspraken te doen over een werkelijkheid die niet volledig onderzocht is, zo stelt Riemersma. Aangezien logische regels evolutionaire constructies zijn (in ons geslepen door evolutie om te kunnen overleven) zou god een wezen kunnen zijn met onlogische of buitenlogische eigenschappen. Hierdoor zou god buiten ons kenbereik kunnen vallen en kunnen we dus onmogelijk stellen dat god niet bestaat, ergo: atheïsme is ongerechtvaardigd. Lees meer: Overspeelt de atheïst zijn kaarten? Een reactie aan Jan Riemersma
Afgelopen donderdag [16 augustus] was ik, in Leiden, ergens op een achteraf zaaltje boven een café, getuige van het debat tussen een theïst en een atheïst. Nu is dit niet de eerste keer dat ik een dergelijk debat bijwoon. En ik weet dan inmiddels ook dat zulke academische twisten over het bestaan van God allemaal volgens hetzelfde stramien verlopen. De theïst zegt dat 'het' allemaal niet zo gemakkelijk is en dat wetenschap alles doodslaat met zijn ééndimensionale methode; de atheïst zegt dat wetenschap heel erg redelijk is, dat we veel hebben bereikt, en dat theïsten niet in staat zijn om iets zinnigs over God te zeggen. Ook het debat in Leiden verliep volgens dit stramien: de atheïst (in dit geval niemand minder dan Herman Philipse) riep de theïst ter verantwoording en stelde hem een paar indringende vragen: welke eigenschappen heeft je god? (antwoord: weet niet...); waarom geloof je in deze god, en niet in een van de duizenden andere goden (antwoord: weet niet... ervaring?), enz. En de conclusie kon vrij snel worden getrokken: de theïst vertelt een sprookje. Het geloof in god is betekenisloos. Lees meer: Het is onmogelijk om aan te tonen dat God niet bestaat
Er is de afgelopen dagen behoorlijk wat ophef ontstaan over het feit dat evolutiebiologe Gerdien de Jong (Universiteit Utrecht) uitgebreid aan het licht heeft gebracht hoe de Evangelische Omroep (EO) natuurdocumentaires censureert. Dit deed zij op evolutie.blog.com. De grote kranten hebben er ook over bericht en het heeft tevens teletekst en radio gehaald.
Bioloog Ben Hobrink probeert met zijn boek 'Moderne wetenschap in de Bijbel' (Gideon, 2005) te bewijzen dat de Bijbel de wetenschap ver vooruit is, zoals ook uit de ondertitel blijkt ('De Bijbel is de wetenschap 3500 jaar vooruit'). Niet alleen is er volgens hem geen enkel conflict met modern wetenschappelijk inzicht, in de Bijbel zijn zelfs al wetenschappelijke feiten te vinden ver voordat de wetenschap ze heeft ontdekt. Daarmee probeert hij aan te tonen dat de Bijbel wel een goddelijke oorsprong moet hebben.
Het regeerakkoord van de nieuwe regering (PvdA, CDA en ChristenUnie) laat duidelijk zien dat er christelijke partijen hebben meegesproken, zoals blijkt uit de voorstellen over abortus, koopzondagen, euthanasie en het homohuwelijk. Vooral dit laatste onderwerp ligt gevoelig, wat de afgelopen weken heeft geleid tot vele discussies. De heikele kwestie is of trouwambtenaren mogen weigeren een huwelijk tussen mensen van hetzelfde geslacht te voltrekken op grond van gewetensbezwaren. De nieuwe regering onderschrijft dit.
Een paar dagen geleden ontving ik een e-mail van Martin de Boer waarin hij mij wees op de "Verklaring van Brussel": "Niet alleen Amerika's identiteit als seculiere staat heeft het tegenwoordig zwaar te verduren door de druk van de Christelijke lobby, de seculiere waarden van de Europese Gemeenschap staan nu ook onder vuur dankzij de Duitse Christen-democraat en bondskanselier Angela Merkel. Merkel heeft na een bezoek aan de Duitse paus Benedictus XVI gepleit dat er meer Christelijke waarden aan de Europese grondwet moeten worden toegevoegd. Volgend jaar neemt Duitsland het voorzitterschap van Europa over en Merkel is van plan om een 'Berlijnse Verklaring" op te stellen waarin vergrendeld staat dat Europa is gebaseerd op Christelijke waarden. Als reactie hierop heeft de European Humanist Federation samen met IHEU en de ultra-liberale Catholics for a free choice een "Brusselse verklaring" opgesteld van één pagina waarin benadrukt wordt dat de vrijheden die we in Europa genieten het gevolg zijn van een strikte scheiding van staat en kerk." Deze verklaring is een korte opsomming waarin een aantal waarden staan die waarschijnlijk iedere atheïst koestert. De Nederlandse vertaling hiervan:
**Van dit artikel is tevens een PDF-versie, met betere opmaak, beschikbaar.** Aan het eind van het vorige jaar schreef ik het artikel "De houdbaarheid van theïstische evolutie" (hierna: HTE) dat ik op mijn website www.deatheist.nl publiceerde. In dat artikel heb ik de these verdedigd dat evolutiebiologie en religie, in het bijzonder de christelijke, onverzoenbaar zijn. De positie die dit wel voor mogelijk houdt, theïstische evolutie (hierna: TE), is mijns inziens dus niet houdbaar. Het artikel heb ik onder de aandacht gebracht van onder andere theoloog Taede Smedes, beheerder van de website www.tasmedes.nl, die een reactie op mijn artikel heeft geschreven (1). Ik wil hem van harte bedanken voor zijn kritische beschouwing van mijn artikel, waarmee hij bijdraagt aan een discussie die reeds lange tijd gaande is en recentelijk weer meer aandacht krijgt. Hieronder volgt een repliek van mij op zijn reactie.
Het is weer bijna kerst en overal zijn de voorbereidingen te zien voor de kerstdagen. Velen, christenen en niet-christenen, associëren het kerstfeest met de geboorte van Jezus Christus. Daarnaast zijn er ook kanten aan het kerstfeest die niets met het christendom te maken hebben. Ook worden een aantal aspecten steevast met het christelijke kerstverhaal in verband gebracht die er helemaal geen deel van uit maken. Zelfs binnen het Bijbelse kerstverhaal zijn een paar opmerkelijke dingen te constateren. Een aantal gedachten over deze zaken wil ik hier, zo vlak voor kerst, aan de orde stellen.
**Van dit artikel is tevens een PDF-versie, met betere opmaak, beschikbaar.** Theïstische evolutie (TE) is de theologische opvatting dat God schept door middel van evolutie (1). Het is dan ook de vraag of dit scheppingsgeloof onder creationisme valt. In dit artikel zal het er niet onder gerekend worden omdat het in ieder geval niet gekant is tegen de evolutiebiologie, zoals de traditionele vormen van creationisme (die een bepaalde scheppingsmythe als historisch accuraat beschouwen) of de moderne variant daarvan (Intelligent Design). TE leidt tevens, als het goed is, niet tot problemen met bevindingen uit de moderne kosmologie en geologie.
The God Delusion is het nieuwste boek van de wereldberoemde evolutiebioloog en atheïst Richard Dawkins (1941). Deze schrijver kreeg bekendheid met het inmiddels dertig jaar oude boek The Selfish Gene (Ned. vert. Onze zelfzuchtige genen), waarin hij het gen als eenheid van selectie postuleerde. Buiten wetenschappelijke kringen is hij voornamelijk bekend geworden vanwege zijn uitgesproken atheïsme. In zijn eerdere boeken schreef hij voornamelijk over evolutiebiologie, zijn eigen vakgebied. In zijn laatste boek richt hij zijn pijlen op religie, en wel op niet mis te verstane wijze. The God Delusion is al enige tijd uit en in de VS en het Verenigd Koninkrijk een bestseller geworden. Eind november komt de Nederlandse vertaling uit onder de titel God Als Misvatting bij Nieuw Amsterdam Uitgevers. Lees meer: Recensie van Richard Dawkins' "God Als Misvatting" |
Wie zijn er online?We hebben 29 gasten en geen leden online Geef je mening
Welke positie over het bestaan van god(en) onderschrijft u?
Bekende atheïsten Isaac Asimov, Amerikaans schrijver en biochemicus.
CitaatHet moet toch voor ieder welingelicht mens duidelijk zijn wie de wedloop tussen de theologie en de empirische wetenschappen, die aanvankelijk nog onbeslist was, heeft gewonnen. Maar dat wensen theologen natuurlijk niet te zien. Dat is ook de reden dat ze vrijwel nooit kennis nemen van bijvoorbeeld de sterrenkunde, de evolutiebiologie, de neurowetenschap; ze zijn er niet eens in geïnteresséérd. ~ Herman Philipse |
Artikelen
Op deze pagina staat een aantal atheïstische en skeptische artikelen. Iedereen is vrij artikelen in te sturen, mits ze aan een aantal voorwaarden voldoen. Artikelen kunnen gestuurd worden naar: contact[at]deatheist.nl (vervang [at] door @, anti-spam-maatregel).
- Details
- Geschreven door Bart Klink
Bij de meeste mensen die de titel van dit boek zullen lezen, zal meteen de vraag rijzen: "Dat kan toch niet?". Voor Klaas Hendrikse (1947), dominee te Middelburg en Zierikzee, kan dat echter wel. Deze atheïstische dominee heeft aardig wat stof doen opwaaien in christelijk Nederland. Toch is hij zeker niet de enige. Uit een IKON-onderzoek uit 2006 bleek namelijk dat één op de zes (!) dominees niet meer gelooft in het bestaan van God. Hendrikse is wel de meest prominente dominee die zich expliciet atheïst noemt. Hoe dit kan en hoe hij dit doet, legt hij uit in zijn boek Geloven in een God die niet bestaat, net uitgekomen bij uitgeverij Nieuw Amsterdam.
Lees meer: Een recensie van Klaas Hendrikses "Geloven in een God die niet bestaat"
- Details
- Geschreven door Bart Klink
Uit het dagblad De Pers van 6 november blijkt dat onze minister van Buitenlandse Zaken, Maxime Verhagen (CDA), het stevig opneemt voor de mensenrechten. Hij hekelt de manier waarop de islamitische wereld de Verenigde Naties gebruikt om met een beroep op vrijheid van godsdienst de belangen van de islam te behartigen. "Mensenrechten hebben immers betrekking op het individu en dat gaat ook op voor de vrijheid van godsdienst.", aldus Verhagen in De Pers.
- Details
- Geschreven door Bart Klink
- Details
- Geschreven door Bart Klink
Als beheerder van De Atheïst onderteken ik de steunverklaring bij de oprichting van het Comité van ex-moslims. Iedereen heeft te allen tijde het recht om welke geloofsovertuiging of levensovertuiging dan ook te verlaten. Dit mag nooit enige consequenties hebben voor de vrijheden, rechten of veiligheid van de betreffende persoon. Als één van de meest fundamentele rechten in onze vrije democratische rechtsstaat moet dit te allen tijde onderschreven en verdedigd worden.
Bart Klink
Beheerder van De Atheïst (www.deatheist.nl)
- Details
- Geschreven door Jan Riemersma
We zijn het er over eens dat de menselijke kennis beperkt is. Zelfs onze sleutel tot de werkelijkheid, onze rationele steun, de logische regels, zijn een product van de natuur: het logische beginsel dat mensen niet op twee plekken tegelijk kunnen zijn en dat een wijzer van de klok niet tegelijkertijd linksom en rechtsom kan draaien, hoeft niet universeel waar te zijn. Dit is een tegenintuïtieve veronderstelling die echter stoelt op een eenvoudige redenering: als de werkelijkheid die wij bestuderen slechts kan worden beschreven door de fysica, dan heeft ze geen logische structuur, want: (1) er bestaan geen 'logische' deeltjes en krachten, en (2) de gehele fysische werkelijkheid is niet uniform (kwantumfysica wijkt bv. al sterk van onze werkelijkheid af).
- Details
- Geschreven door Bart Klink
Jan Riemersma betoogt in zijn artikel "Het is onmogelijk om aan te tonen dat God niet bestaat", zoals de titel reeds suggereert, dat de atheïst zijn kaarten overspeelt. Ter verdediging hiervan voert hij een interessant argument aan: door onze evolutionaire ontstaansgeschiedenis zijn wij epistemologisch beperkt: "Het verstand van de mens is gefabriceerd om te kunnen overleven in bepaalde omstandigheden, niet om de waarheid omtrent de gehele werkelijkheid te achterhalen". De atheïst spreekt dan ook voor zijn beurt door uitspraken te doen over een werkelijkheid die niet volledig onderzocht is, zo stelt Riemersma. Aangezien logische regels evolutionaire constructies zijn (in ons geslepen door evolutie om te kunnen overleven) zou god een wezen kunnen zijn met onlogische of buitenlogische eigenschappen. Hierdoor zou god buiten ons kenbereik kunnen vallen en kunnen we dus onmogelijk stellen dat god niet bestaat, ergo: atheïsme is ongerechtvaardigd.
Lees meer: Overspeelt de atheïst zijn kaarten? Een reactie aan Jan Riemersma
- Details
- Geschreven door Jan Riemersma
Afgelopen donderdag [16 augustus] was ik, in Leiden, ergens op een achteraf zaaltje boven een café, getuige van het debat tussen een theïst en een atheïst. Nu is dit niet de eerste keer dat ik een dergelijk debat bijwoon. En ik weet dan inmiddels ook dat zulke academische twisten over het bestaan van God allemaal volgens hetzelfde stramien verlopen. De theïst zegt dat 'het' allemaal niet zo gemakkelijk is en dat wetenschap alles doodslaat met zijn ééndimensionale methode; de atheïst zegt dat wetenschap heel erg redelijk is, dat we veel hebben bereikt, en dat theïsten niet in staat zijn om iets zinnigs over God te zeggen. Ook het debat in Leiden verliep volgens dit stramien: de atheïst (in dit geval niemand minder dan Herman Philipse) riep de theïst ter verantwoording en stelde hem een paar indringende vragen: welke eigenschappen heeft je god? (antwoord: weet niet...); waarom geloof je in deze god, en niet in een van de duizenden andere goden (antwoord: weet niet... ervaring?), enz. En de conclusie kon vrij snel worden getrokken: de theïst vertelt een sprookje. Het geloof in god is betekenisloos.
Lees meer: Het is onmogelijk om aan te tonen dat God niet bestaat
- Details
- Geschreven door Bart Klink
Er is de afgelopen dagen behoorlijk wat ophef ontstaan over het feit dat evolutiebiologe Gerdien de Jong (Universiteit Utrecht) uitgebreid aan het licht heeft gebracht hoe de Evangelische Omroep (EO) natuurdocumentaires censureert. Dit deed zij op evolutie.blog.com. De grote kranten hebben er ook over bericht en het heeft tevens teletekst en radio gehaald.
- Details
- Geschreven door Bart Klink
Bioloog Ben Hobrink probeert met zijn boek 'Moderne wetenschap in de Bijbel' (Gideon, 2005) te bewijzen dat de Bijbel de wetenschap ver vooruit is, zoals ook uit de ondertitel blijkt ('De Bijbel is de wetenschap 3500 jaar vooruit'). Niet alleen is er volgens hem geen enkel conflict met modern wetenschappelijk inzicht, in de Bijbel zijn zelfs al wetenschappelijke feiten te vinden ver voordat de wetenschap ze heeft ontdekt. Daarmee probeert hij aan te tonen dat de Bijbel wel een goddelijke oorsprong moet hebben.
- Details
- Geschreven door Bart Klink
- Details
- Geschreven door Bart Klink
Het regeerakkoord van de nieuwe regering (PvdA, CDA en ChristenUnie) laat duidelijk zien dat er christelijke partijen hebben meegesproken, zoals blijkt uit de voorstellen over abortus, koopzondagen, euthanasie en het homohuwelijk. Vooral dit laatste onderwerp ligt gevoelig, wat de afgelopen weken heeft geleid tot vele discussies. De heikele kwestie is of trouwambtenaren mogen weigeren een huwelijk tussen mensen van hetzelfde geslacht te voltrekken op grond van gewetensbezwaren. De nieuwe regering onderschrijft dit.
- Details
- Geschreven door Bart Klink
Een paar dagen geleden ontving ik een e-mail van Martin de Boer waarin hij mij wees op de "Verklaring van Brussel":
"Niet alleen Amerika's identiteit als seculiere staat heeft het tegenwoordig zwaar te verduren door de druk van de Christelijke lobby, de seculiere waarden van de Europese Gemeenschap staan nu ook onder vuur dankzij de Duitse Christen-democraat en bondskanselier Angela Merkel. Merkel heeft na een bezoek aan de Duitse paus Benedictus XVI gepleit dat er meer Christelijke waarden aan de Europese grondwet moeten worden toegevoegd. Volgend jaar neemt Duitsland het voorzitterschap van Europa over en Merkel is van plan om een 'Berlijnse Verklaring" op te stellen waarin vergrendeld staat dat Europa is gebaseerd op Christelijke waarden. Als reactie hierop heeft de European Humanist Federation samen met IHEU en de ultra-liberale Catholics for a free choice een "Brusselse verklaring" opgesteld van één pagina waarin benadrukt wordt dat de vrijheden die we in Europa genieten het gevolg zijn van een strikte scheiding van staat en kerk."
Deze verklaring is een korte opsomming waarin een aantal waarden staan die waarschijnlijk iedere atheïst koestert. De Nederlandse vertaling hiervan:
- Details
- Geschreven door Bart Klink
**Van dit artikel is tevens een PDF-versie, met betere opmaak, beschikbaar.**
Aan het eind van het vorige jaar schreef ik het artikel "De houdbaarheid van theïstische evolutie" (hierna: HTE) dat ik op mijn website www.deatheist.nl publiceerde. In dat artikel heb ik de these verdedigd dat evolutiebiologie en religie, in het bijzonder de christelijke, onverzoenbaar zijn. De positie die dit wel voor mogelijk houdt, theïstische evolutie (hierna: TE), is mijns inziens dus niet houdbaar. Het artikel heb ik onder de aandacht gebracht van onder andere theoloog Taede Smedes, beheerder van de website www.tasmedes.nl, die een reactie op mijn artikel heeft geschreven (1). Ik wil hem van harte bedanken voor zijn kritische beschouwing van mijn artikel, waarmee hij bijdraagt aan een discussie die reeds lange tijd gaande is en recentelijk weer meer aandacht krijgt. Hieronder volgt een repliek van mij op zijn reactie.
- Details
- Geschreven door Bart Klink
Het is weer bijna kerst en overal zijn de voorbereidingen te zien voor de kerstdagen. Velen, christenen en niet-christenen, associëren het kerstfeest met de geboorte van Jezus Christus. Daarnaast zijn er ook kanten aan het kerstfeest die niets met het christendom te maken hebben. Ook worden een aantal aspecten steevast met het christelijke kerstverhaal in verband gebracht die er helemaal geen deel van uit maken. Zelfs binnen het Bijbelse kerstverhaal zijn een paar opmerkelijke dingen te constateren. Een aantal gedachten over deze zaken wil ik hier, zo vlak voor kerst, aan de orde stellen.
- Details
- Geschreven door Bart Klink
**Van dit artikel is tevens een PDF-versie, met betere opmaak, beschikbaar.**
Theïstische evolutie (TE) is de theologische opvatting dat God schept door middel van evolutie (1). Het is dan ook de vraag of dit scheppingsgeloof onder creationisme valt. In dit artikel zal het er niet onder gerekend worden omdat het in ieder geval niet gekant is tegen de evolutiebiologie, zoals de traditionele vormen van creationisme (die een bepaalde scheppingsmythe als historisch accuraat beschouwen) of de moderne variant daarvan (Intelligent Design). TE leidt tevens, als het goed is, niet tot problemen met bevindingen uit de moderne kosmologie en geologie.
- Details
- Geschreven door Bart Klink
The God Delusion is het nieuwste boek van de wereldberoemde evolutiebioloog en atheïst Richard Dawkins (1941). Deze schrijver kreeg bekendheid met het inmiddels dertig jaar oude boek The Selfish Gene (Ned. vert. Onze zelfzuchtige genen), waarin hij het gen als eenheid van selectie postuleerde. Buiten wetenschappelijke kringen is hij voornamelijk bekend geworden vanwege zijn uitgesproken atheïsme. In zijn eerdere boeken schreef hij voornamelijk over evolutiebiologie, zijn eigen vakgebied. In zijn laatste boek richt hij zijn pijlen op religie, en wel op niet mis te verstane wijze. The God Delusion is al enige tijd uit en in de VS en het Verenigd Koninkrijk een bestseller geworden. Eind november komt de Nederlandse vertaling uit onder de titel God Als Misvatting bij Nieuw Amsterdam Uitgevers.
Lees meer: Recensie van Richard Dawkins' "God Als Misvatting"
Wie zijn er online?
We hebben 29 gasten en geen leden online
Geef je mening
Bekende atheïsten
Isaac Asimov, Amerikaans schrijver en biochemicus.
Citaat
Het moet toch voor ieder welingelicht mens duidelijk zijn wie de wedloop tussen de theologie en de empirische wetenschappen, die aanvankelijk nog onbeslist was, heeft gewonnen. Maar dat wensen theologen natuurlijk niet te zien. Dat is ook de reden dat ze vrijwel nooit kennis nemen van bijvoorbeeld de sterrenkunde, de evolutiebiologie, de neurowetenschap; ze zijn er niet eens in geïnteresséérd.
~ Herman Philipse